Έρευνα

Η έρευνα είναι η λιγότερο εμφανής από τις δραστηριότητες, αλλά αυτή που δίνει τα θεμέλια για τις άλλες. Η Δόρα Στράτου, παρόλο που δεν είχε σπουδάσει η ίδια, είχε την διορατικότητα να αντιληφθεί τη σπουδαιότητα της έρευνας για το χορό, σε μια εποχή που ήταν κάτι το άγνωστο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες ξένες χώρες. Την ώθησαν σ’ αυτό οι μετέπειτα καθηγητές πανεπιστημίου Δημήτριος Λουκάτος και Roderyk Lange. Εκανε πέρα τους ενδιάμεσους, αρνήθηκε να χορογραφήσει ή να στιλιζάρει τους χορούς και στράφηκε στα χωριά για να βρει από την πηγή γνήσιους χορούς, φορεσιές, κοσμήματα, τραγούδια και μουσικές. Καλούσε χορευτές ή οργανοπαίχτες να εμφανιστούν στην Αθήνα, και καμιά φορά τους κρατούσε μόνιμα στο συγκρότημα. Τραβούσε ταινίες σε μια εποχή που τα χωριά δεν είχαν ούτε ηλεκτρικό ρεύμα.

Μετά από διακοπή δέκα περίπου ετών, η έρευνα συνεχίστηκε από το 1988, αυτή τη φορά με επιστημονική μεθοδολογία. Πέρα από τις προσωπικές έρευνες του Αλκη Ράφτη, δόθηκε έμφαση στη συνεργασία με πολλούς νέους ερευνητές, αλλά και στην ενθάρρυνση παλαιών να στραφούν προς τον χορό. Γρήγορα δημιουργήθηκε έτσι ένα μεγάλο δυναμικό, μια “ερευνητική κοινότητα” γύρω από το Θέατρο, που καταξιώθηκε με εκατοντάδες δημοσιεύσεις (βιβλία, άρθρα, ανακοινώσεις σε συνέδρια, διδακτορικές διατριβές, μεταπτυχιακές ή πτυχιακές εργασίες).

Πρόκειται για έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό συνεργατών από αυτόν που αναφέρεται παρακάτω, ακόμα δε μεγαλύτερο αν συνυπολογιστούν εκείνοι στους οποίους δόθηκαν συμβουλές ή οδηγίες. Ορισμένοι αδρανοποιήθηκαν όταν πήραν το δίπλωμα ή την επιδιωκόμενη θέση, οι περισσότεροι όμως συνεχίζουν να παράγουν πρωτότυπο έργο.

Από τις παλιότερες επιτόπιες έρευνες που είχε κάνει η Δόρα Στράτου έχει συγκεντρωθεί πολύτιμο λαογραφικό υλικό σε φωτογραφίες, κινηματογραφήσεις, ηχογραφήσεις κλπ. Τώρα νέες έρευνες διεξάγονται με επιστημονική μεθοδολογία, και τα αποτελέσματά τους δημοσιεύονται σε περιοδικά και συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παράλληλα λειτουργεί μια ομάδα έρευνας για τον αρχαίο ελληνικό χορό με τα αντίστοιχα μαθήματα, διαλέξεις, σεμινάρια, εκθέσεις και δημοσιεύσεις.

Με την επίβλεψη του καθηγητή Αλκη Ράφτη εκπονούνται διδακτορικές διατριβές και μεταπτυχιακές μελέτες με θέματα σχετικά με τον χορό. Πολύ συχνά, φοιτητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων που εκπονούν εργασίες ζητούν βοήθεια στη μεθοδολογία, τη βιβλιογραφία και γενικά την πληροφόρηση. Έτσι, το Θέατρο με τις πολλαπλές δραστηριότητές του είναι το κεντρικό σημείο όπου συναντώνται όσοι αγαπούν τον ελληνικό χορό και όσοι προβληματίζονται μεθοδικά γι αυτόν.

Προσωπικές έρευνες του Αλκη Ράφτη

1. Eθνογραφική έρευνα για το χορό στη Ρόδο (1980-83). Δημοσιεύτηκε ένα άρθρο. Ετοιμάζεται βιβλίο.

2. Εθνογραφική έρευνα για το χορό στην Κάρπαθο (από το 1986). Δημοσιεύτηκαν δύο άρθρα και έγινε η επιμέλεια ενός δίσκου. Ετοιμάζεται βιβλίο με την Μαριγούλα Κρητσιώτη.

3. Βιβλιογραφική έρευνα για το χορό στη διεθνή και την ελληνική ποίηση (από το 1981). Δημοσιεύτηκαν δύο ανθολογίες και ένα άρθρο. Ετοιμάζεται ελληνική ανθολογία.

4. Συλλεκτική έρευνα για τον χορό στον φιλοτελισμό, καταγραφή και σχολιασμός 3.000 γραμματοσήμων και συγκέντρωση 1.000 εξ αυτών (από το 1988). Εκδόθηκε το λεύκωμα “Dances of the whole world. A complete catalogue of stamps” που πήρε 6 μετάλλια, και ετοιμάζεται ψηφιακός δίσκος CD-ROM.

5. Αρχειακή έρευνα για το χορό στην εικονογραφία: χαρακτικά ξένων περιηγητών, εκκλησιαστικές απεικονίσεις, πίνακες ελλήνων και ξένων ζωγράφων, παλιές φωτογραφίες κ.ά. (από το 1982). Εκδόθηκε το λεύκωμα “Χορός 1900” και μια σειρά από 7 CD-ROM με 14.000 έργα τέχνης. Ετοιμάζεται μία έκθεση και δύο λευκώματα.

6. Αρχειακή έρευνα για τη νεότερη βιβλιογραφία του αρχαίου ελληνικού χορού και τις προσπάθειες αναβίωσής του (από το 1989). Δημοσιεύτηκε ένα άρθρο και το λεύκωμα “Η Isadora Duncan και οι καλλιτέχνες”. Ετοιμάζονται εκδόσεις σε άλλες γλώσσες.

7. Βιβλιογραφική έρευνα για την συγγραφή μιας εγκυκλοπαίδειας του ελληνικού χορού με 3.000 λήμματα. Εχουν αποδελτιωθεί πάνω από 1500 βιβλία και άρθρα, και 500 δίσκοι (από το 1979). Εκδόθηκε το 1995. Συνεχίζεται για την παραγωγή ψηφιακού δίσκου CD-ROM.

8. Ιστορική έρευνα για τον χορό στη Μεσόγειο πριν το 1900. Εχουν αποδελτιωθεί 1.000 βιβλία περιηγητών. Ετοιμάζεται σειρά βιβλίων σε 4 γλώσσες.

Ερευνητικό έργο του Θεάτρου “Δόρα Στράτου” υπό την επιστημονική επίβλεψη του Αλκη Ράφτη

1. Μαριγούλα Κρητσιώτη (βιβλιοθηκονόμος): “Ο χορός στην Κάρπαθο”. Εθνογραφική έρευνα. Εχουν δημοσιευτεί τρία άρθρα και ένας δίσκος. Ετοιμάζεται βιβλίο.

2. Αννα Παναγιωτοπούλου-Ζήκου (καθηγήτρια φυσικής αγωγής, διδάσκουσα χορού στο ΤΕΦΑΑ Αθηνών): “Το χορευτικό φαινόμενο της επαρχίας Δωρίδας. Χορογένεση και χορογραφία του νεοελληνικού χορού”. Διδακτορική διατριβή στο ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Αθηνών. Εγκρίθηκε το 1992.

3. Γιάννης Ζήκος (καθηγητής φυσικής αγωγής, διδάσκων χορού στο ΤΕΦΑΑ Αθηνών): “Το χορευτικό φαινόμενο της επαρχίας Βοϊου Κοζάνης. Παιδαγωγική σημασία και μορφωτική δύναμη του νεοελληνικού χορού”. Διδακτορική διατριβή στο ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Αθηνών. Εγκρίθηκε το 1992.

4. Αλίκη Λάμπρου (λαογράφος): “Ο χορός στην Σκύρο”. Ερευνα για την συγγραφή βιβλίου. Δημοσιεύτηκε ένα άρθρο.

5. Κωνσταντίνα Αμαράντου (τελειόφοιτος Φυσικής Αγωγής): “Χοροί και τραγούδια, ήθη και έθιμα στην Σινασό Καππαδοκίας”. Πτυχιακή εργασία στο ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θράκης. Εγκρίθηκε το 1991.

6. Χρήστος Μπρούφας (λαογράφος): “Τραγούδι, φορεσιά και χορός στους Βλάχους”. Επιτόπια έρευνα με συνεντεύξεις. Δημοσιεύτηκε ένα βιβλίο.

7. Στέλα Βέργη (γλωσσολόγος, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης): “Ο χορός ως σημειωτικό σύστημα”. Εξεδόθη το βιβλίο “Γλώσσα και ρυθμός”.

8. Σμαράγδα Σβάρνα (μαθηματικός): “Χορός και μουσική στους πυθαγόρειους φιλόσοφους”. Βιβλιογραφική έρευνα.

9. Νίκος Ζαγούρας (αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών): “Σχέσεις αρχαίας και δημοτικής μουσικής”. Δημοσιεύτηκαν δύο άρθρα.

10. Anna Cirigliano (χορογράφος): “Οι ελληνικοί χοροί”. Διπλωματική εργασία στην Εθνική Ακαδημία Χορού, Ρώμη. Εγκρίθηκε το 1990. Δημοσιεύτηκε μια ανακοίνωση σε συνέδριο. Συνεχίζεται με θέμα “Χοροί των Δωδεκανήσων στα ιταλικά αρχεία”.

11. Ρεγγίνα Καπετανάκη (χορογράφος, σκηνοθέτης): “Η θεατρικότητα του δημοτικού χορού”. Ερευνα για την συγγραφή βιβλίου.

12. Φίλιππος Φιλίππου (καθηγητής φυσικής αγωγής, διδάσκων χορού στο ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θράκης): “Ο παραδοσιακός χορός ως κοινωνικό φαινόμενο στην Ορμα της περιοχής Αριδαίας”. Εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα D.E.A. Εθνολογίας στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Παρίσι. Εγκρίθηκε το 1993.

13. Δημήτρης Γουλιμάρης (διπλωματούχος ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θράκης): “Οψεις του χορευτικού φαινομένου στις περιοχές Μαλγάρων και Κεσάνης Ανατολικής Θράκης”. Ερευνητική εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα Εθνολογίας στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, Βέλγιο. Εγκρίθηκε το 1993.

14. Νικολέττα Βερτσιώτη (πολιτικός μηχανικός): “Χορός και χώρος. Η αρχιτεκτονική διαμόρφωση του χώρου του χορού”. Διπλωματική εργασία στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Εγκρίθηκε το 1990.

15. Κατερίνα Σταύρου (φιλόλογος): “Οι παραδοσιακοί χοροί της Αγιάσου Λέσβου και η σχέση τους με την κοινωνία”. Ερευνητική εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα D.E.A. Εθνολογίας στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Παρίσι. Εγκρίθηκε το 1990.

16. Marie-H*l*ne Delavaud-Roux (χορογράφος, αρχαιολόγος): “Ερευνες πάνω στο χορό στην Ελληνική Αρχαιότητα”. Διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αιξ-Μασσαλίας, Γαλλία. Εγκρίθηκε το 1991. Δημοσιεύτηκαν άρθρα, ανακοινώσεις και βιβλίο, παρουσιάστηκε μια έκθεση και χορογραφίες.

17. Elisabeth Hanley (καθηγήτρια στο Τμήμα Χορού του Πανεπιστημίου Penn State University, Η.Π.Α.): “Αλλαγές στους δημοτικούς χορούς κατά την σκηνική παρουσίασή τους”. Μελέτη κατά την διάρκεια εκπαιδευτικής άδειας στην Αθήνα το 1993.

18. Christine Glauser (φιλόλογος): “Κοινωνιολογική μελέτη των ελληνικών χορευτικών συγκροτημάτων στην Γερμανία”. Σπουδαστική εργασία για το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Λωζάνης, Ελβετία.

19. Agn*s Mabille (κοινωνιολόγος): “Χορεύοντας ελληνικά στην Αθήνα του 1988”. Εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιτήμιο του Παρισιού IV. Εγκρίθηκε το 1988.

20. Gergely Born (χορογράφος): “Τα χορευτικά συγκροτήματα στην Ελλάδα ως κοινωνικό φαινόμενο. Σύγκριση με την Ουγγαρία”. Υπότροφος της Ελληνικής Κυβέρνησης. Μελέτη σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Λαϊκής Τέχνης της Ουγγαρίας.

21. Στέργιος Θεοχαρίδης (αναλυτής πληροφορικής): “Χορευτικά έθιμα των Ελλήνων της περιοχής Ικονίου”. Αρχειακή και εθνογραφική έρευνα για την συγγραφή βιβλίου.

22. Αναστασία Αναστασοπούλου (οικονομολόγος): “Οι τρόποι διάταξης των χορευτών στους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς”. Συγκριτική μελέτη με επεξεργασία σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

23. Anne Sorin & Sophie Deliyannis (ιστορικοί): “Οι ελληνικοί χοροί στις διηγήσεις των Γάλλων περιηγητών 1600-1900”. Εργασία για το μεταπτυχιακό δίπλωμα πληροφορικής αρχειοθέτησης στην Σχολή Πολιτικών Επιστημών, Παρίσι. Εγκρίθηκε το 1993.

24. Δόρα Φαρμάκη (μηχανικός πληροφορικής): “Μελέτη για την δημιουργία ολοκληρωμένης τράπεζας οπτικών και άλλων πληροφοριών για την διαχείριση μεγάλης ιματιοθήκης”. Ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

25. Αλέξια Μαργαρίτη (διπλωματούχος Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης): “Οι χοροί τεσσάρων χωριών της Καππαδοκίας”. Διπλωματική εργασία στο Τμήμα Ανωτέρων Σπουδών Χορού του Πανεπιστημίου του Παρισιού IV Σορβόνη. Εγκρίθηκε το 1988. Εχουν δημοσιευτεί τρία άρθρα και δύο ανακοινώσεις σε συνέδρια.

26. Angela Shand (φιλόλογος): “Ο χορός από την εσωτερική σκοπιά”. Εργασία για το Δίπλωμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Μιννεσότα, Η.Π.Α. Εγκρίθηκε το 1991.

27. Folk Dance Festival (Οργάνωση της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Βορείου Αμερικής): “Η ιστορία του Φεστιβάλ Λαικών Χορών FDF”. Μελέτη ανοιχτή σε συμβολές από πολλά άτομα με σκοπό την έκδοση σπονδυλωτού βιβλίου.

28. Norvald Nilsen (εθνολόγος): “Ξένοι χοροί στα νορβηγικά σχολεία και γενικά την εκπαίδευση στην Σκανδιναβία”. Επιτόπια έρευνα ελληνικών χορών, σημειογραφία τους και προσαρμογή στην διδασκαλία στα σχολεία. Μελέτη με το Agder Musikkonservatorium, Νορβηγία.

29. Σοφία Γκάρη-Ελευθερίου (οδοντίατρος): “Ο παραδοσιακός πολιτισμός των Ελλήνων της Κιουτάχειας”. Μελέτη για τη συγγραφή βιβλίου. Εγινε μια διάλεξη.

30. Αγόρω Τσίου (φιλόλογος): “Τραγούδια και χορευτικά έθιμα στην περιοχή Κόνιτσας”. Μελέτη για την συγγραφή βιβλίου και την παραγωγή δίσκου.

31. Χρίστος Ιακώβου (ιστορικός): “Η τελετουργική περιφορά αντικειμένων στην Κύπρο”. Ερευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής.

32. Αννα Λάζου (φιλόσοφος, επιστημονική συνεργάτις Πανεπιστημίου Αθηνών): “Ο αρχαίος ελληνικός χορός από φιλοσοφική άποψη”. Ερευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Δημοσιεύτηκαν άρθρα και ανακοινώσεις σε συνέδρια.

33. Frederick Naerebout (ιστορικός, διδάσκων στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Λέιντεν): “Ο αρχαίος ελληνικός χορός και οι προσπάθειες αναβίωσής του”. Ερευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, Ολλανδία. Εξεδόθησαν δύο βιβλία.
34. Sacha von Gerlach (χορογράφος): “Το δραματικό στοιχείο στον ελληνικό χορό”.
35. Dorrit Poulsen (εθνολόγος): “Χορός και φορεσιά στα Μέγαρα”. Ερευνα με υποτροφία της δανικής κυβέρνησης για την συγγραφή βιβλίου και την ετοιμασία έκθεσης στην Κοπεγχάγη και στην Αθήνα.
36. Kipps Horn (εθνομουσικολόγος): “Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού στην ελληνική παραδοσιακή μουσική”. Ερευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στο Πανεπιστήμιο Monash της Μελβούρνης.
37. Βαγγέλης Λιάπης (δικηγόρος): “Χορός και φορεσιά στους Κουντουριώτες”. Μακροχρόνια επιτόπια έρευνα. Δημοσιεύθηκαν άρθρα, ανακοινώσεις σε συνέδρια και βιβλία.
38. Αδαμαντία Αγγελή (οικονομολόγος): “Η εικονογραφία του χορού στην Ελλάδα του 19ου και 20ου αιώνα”. Καταγραφική μελέτη.
39. Αθηνά Μαχά (ιστορικός, πτυχιούχος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων): “Οι ελληνικές παραδοσιακές φορεσιές”. Δημοσιεύτηκε ένα βιβλίο και ένα CD-ROM.
40. Naira Kilichian (ιστορικός χορού, μέλος της Ακαδημίας επιστημών του Ερεβάν): “Συγκριτική μελέτη αρμενικών και ποντιακών χορών”. Ανακοίνωση σε συνέδριο, συνεχίζεται για τη συγγραφή βιβλίου.
41. Angharad James (διπλωματούχος χορού Πανεπιστημίου του Surrey): “Καταγραφή ελληνικών χορών με σημειογραφία Benesh”. Ερευνα για την συγγραφή βιβλίου.
42. Περικλής Παπακώστας (πτυχιούχος Φυσικής Αγωγής): “Ο χορός στην περιοχή Νευρόπολης Αγράφων Καρδίτσας. Κοινωνιολογική προσέγγιση”. Ερευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής.
43. Corina Oosterveen (διπλ. παιδαγωγικής του χορού): “Εφαρμογές του παραδοσιακού χορού στη σύγχρονη κοινωνία”. Ερευνα για τη διατύπωση νέων μεθόδων διδασκαλίας του παραδοσιακού χορού.
44. Ιωάννης Μάνος (ιστορικός-αρχαιολόγος): “Εθνολογική έρευνα για το χορό και τη μουσική στο χωριό Ψαράδες Φλώρινας”. Επιτόπια έρευνα για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής.
45. Anna Molnar (choreographer, teacher of physical education: “Ο ρόλος, η θέση και σημασία του χορούκαι της μουσικής στην ελληνική εκπαίδευση”.
46. Mary Kerner (dance historian and critic): “Isadora Duncan and ancient Greek dance”.
47. Praxithea Kyriakidis, Melbourne, Australia: “Οι χοροί στα Δωδεκάννησα”.
48. Αριάδνη-Δάφνη Στεργιοπούλου: “Η μουσικοχορευτική παράδοση στην Γουμένισσα, Κιλκίς”.
49. Inger Zielfelt (Sweden): “The comparative study between Swedish Folk Culture and the Greek one.
50. Ευάγγελος Ρούμπας: Ο παραδοσιακός πολιτισμός Παρακαλάμου Ιωαννίνων.
51. Madeleine Lytton (choreographer): “Isadora Duncan and Greece”.
52. Daniel Koglin (Germany): Greek Music of Thrace, kaval.
53. Μαριλένα Φατούρου (Ελλάδα): Ανατολίτικος χορός.
54. Martha Cotrim (Brazil): A la recherche du temple perdu. Research on training for actors and dancers as initiation to reativity.
55. Mohamed Sadek & Sotiria Patsiou (CID members) : “Συγκριτική μελέτη των παραδοσιακών χορών και της μουσικής Ελλάδας και Αιγύπτου”.
56. Bettina Henkel (CID member) : Greek face-to-face dances
57. Margarita Kefalaki (CID member) : Χορός στη Νάξο και Κορσική
58. Αθανασία Κοντονίκου (CID member): Performance-Χορογραφία και Εκπαίδευση ?
59. Νεκτάριος-Πέτρος Γιούτσος (CID member): “Χοροί Νυμφών, Μαινάδων και άλλων γυναικών κατά την αρχαιότητα”.
60. Καλλιόπη Βαρουδάκη (CID member): Καταγραφή χορευτικών συγκροτημάτων και σχολών χορού. Ο ρόλος τους στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
61. Κάρεν Ελίζαμπεθ Αν Κρίγκελ: “Συγκριτική μελέτη των παραδοσιακών χορών μεταξύ Ελλάδας και Κορέας”.
62. Ms. Zoe Robinson (U.K.): “Archetypes as expressed in Movement”.
63. Ms. Gordana Blagojevic (Serbia): Συγκριτική μελέτη των σέρβικων και ελληνικών παραδοσιακών χορών στον εικοστό αιώνα
64. Ms. Jo Tyler Smith (CID member 7851): Χορός στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα
65. Βασιλική Φαρμάκη (CID member): A Collective Disposition: Dancing the Greek Dances at the Age of the Individualistic Culture
66. Χαράλαμπος Μπακόπουλος: Παραδοσιακοί χοροί, ήθη και έθιμα της Αμοργού. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
67. Αδαμαντία Χριστοφιλοπούλου: Καταγραφή χορευτικών παραδόσεων και εθίμων στα Λαγκάδια Αρκαδίας. Ψυχαγωγία (διασκέδαση, χορός, τραγούδι κ.λπ.). Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
68. Μαριγούλα Κρητσιώτη: Το Οθος Καρπάθου ως ερευνητικό πεδίο μουσικοχορευτικών παραδόσεων. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
69. Δημήτριος Ι. Λιανοστάθης: Καταγραφή χορών, τραγουδιών και εθίμων στους Κουρκουλούς Ευβοίας. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
70. Γιώργος Σταυρόπουλος: Καταγραφή χορευτικών εθίμων στη Σύρο. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
71. Λαμπρινή Ράικου: Τσουκαλάδες Βοιωτίας, ένα αμιγές σαρακατσάνικο χωριό. Καταγραφή χορών και σχετικών εθίμων. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
72. Αγόρω Τσίου: Κάντσικο Μαστοροχωρίων Κόνιτσας. Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
73. Καλλιόπη Βαρουδάκη: Καστελλόριζο. Ερευνα και καταγραφή χορευτικών και άλλων στοιχείων του παραδοσιακού πολιτισμού. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
74. Ιωάννης Σ. Βερώνης: Καταγραφή χορών και σχετικών εθίμων στον Δαμαριώνα Νάξου. Ψυχαγωγία (διασκέδαση, χορός, τραγούδι κ.λπ.). Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.
75. Αννα Λάζου: Ερευνα για τις χορευτικές και θεατρικές παραδόσεις στο χωριό Σκουληκάδο Ζακύνθου. Θέατρο “Δόρα Στράτου” & Ιδρυμα Σ. Νιάρχου, 2007.

Καταγραφή χορών και σχετικών εθίμων
Κατά τη διάρκεια των ετών 2006 και 2007 το Θέατρο “Δόρα Στράτου” εξετέλεσε ένα εθνογραφικό πρόγραμμα
επιτόπιας έρευνας με τον τίτλο “Καταγραφή χορών και σχετικών εθίμων”.
Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Περιελάμβανε την αποστολή ομάδων από τρεις ειδικευμένους ερευνητές σε καθένα από τα 10 χωριά ή νησιά της
Ελλάδας που επελέγησαν, με σκοπό να παρατηρήσουν, να καταγράψουν και να μελετήσουν τα έθιμα που περιλαμβάνουν χορό.
Το σκεπτικό και το όφελος
Το σκεπτικό της έρευνας, όπως διατυπώθηκε στην πρόταση που υπεβλήθη στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μια πλήρης έρευνα θέλει περισσότερο χρόνο και άτομα, γι αυτό εδώ την ονομάζουμε καταγραφή. Υπεύθυνος
θα είναι ο καθηγ. Αλκης Ράφτης, ο οποίος έχει διδάξει μεθοδολογία της έρευνας του χορού στη Σορβόννη και είναι
ο θεμελιωτής της έρευνας του χορού στην Ελλάδα. Θα εργασθεί χωρίς αμοιβή για την προετοιμασία, τον συντονισμό
της ομάδας και τη διατύπωση των αποτελεσμάτων.
Υπάρχει μεγάλη εμπειρία από παρόμοιες καταγραφές που έχουν κάνει ερευνητές του Θεάτρου “Δόρα Στράτου”
τα τελευταία 20 χρόνια, με πάμπολλες δημοσιεύσεις σε συνέδρια, περιοδικά, σεμινάρια, βιβλία κλπ. Υποβάλλεται
κατάλογος εκδόσεων και εκδηλώσεων.
Τρία ή τέσσερα άτομα διαφορετικών ειδικοτήτων αναλαμβάνουν ένα χωριό ή ένα νησί. Σκοπός τους είναι η
καταγραφή των παλιών συνηθειών του χορού, από ηλικιωμένα άτομα, πριν οι πληροφορίες αυτές χαθούν.
Το κριτήριο επιλογής των χωριών είναι ότι εκεί υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη σημαντικών και αδημοσίευτων
πληροφοριών. Μπορεί όμως στην πορεία να εξεταστούν άλλα χωριά, αν ορισμένα από τα παρακάτω αποδειχτούν
φτωχά σε υλικό.
Το όφελος από τη σωστική αυτή καταγραφή θα είναι σημαντικό και πολύπλευρο.
Πέρα από τη γενική ωφέλεια που απορρέει από κάθε επιστημονική έρευνα, και μάλιστα επιτόπια,
α) Θα δοθεί κίνητρο στα χωριά αυτά και τα γειτονικά τους για να συνεχίσουν ή να αναβιώσουν
τα χορευτικά τους έθιμα.
β) Θα διαδοθούν οι χοροί που θα καταγραφούν, καθώς θα διδάσκονται ευρύτερα από τους
δασκάλους χορού
γ) Θα παρακινηθούν άλλοι ερευνητές να προχωρήσουν σε παρόμοιες έρευνες σε άλλες περιοχές,
και θα τους δοθούν τα μεθοδολογικά εργαλεία.
δ) Θα χρησιμεύσει ως παράδειγμα σε υπεύθυνους παραστάσουν να παρουσιάζουν επί σκηνής
ή τηλεοπτικά χορούς (όπως και φορεσιές, μουσική, τραγούδια) από επιτόπια έρευνα, αντί για παραποιημένα.
ε) Θα γίνουν γνωστά αυτά τα χωριά και πιθανώς να προσελκύσουν επισκέπτες με τη δημοσιότητα που θα δοθεί
στις πολιτιστικές τους ιδιαιτερότητες.
Οι φάσεις της κάθε έρευνας
Σε πολύ γενικές γραμμές, η πορεία των εργασιών για την κάθε ομάδα ακολουθεί το παρακάτω διάγραμμα.
Εννοείται ότι οι τοπικές συνθήκες επιβάλλουν σε κάθε ομάδα την παράλληλη διεκπεραίωση διαφόρων από
τις εργασίες, παρόλο που εδώ καταγράφονται διαδοχικά:
1. Προετοιμασία, βιβλιογραφική έρευνα
2. Προπαρασκευαστικές επαφές με τις αρχές, με εντόπιους ερευνητές, με χορευτικά συγκροτήματα,
συλλόγους, λαογραφικά μουσεία, πληροφορητές
3. Επαφές με χωριανούς τηλεφωνικά, συνεντεύξεις με χωριανούς που βρίσκονται στην Αθήνα, αναγνωριστική
επίσκεψη στο χωριό.
4. Επισκέψεις κατά διαστήματα και παραμονή στο χωριό, συνεντεύξεις με ηλικιωμένους κατοίκους,
βιντεοσκοπήσεις, ηχογραφήσεις. Συμμετοχική παρατήρηση σε γεγονότα (πανηγύρια, γάμοι, γιορτές, παραστάσεις)
5. Συνεντεύξεις με χωριανούς (κατά προτίμηση ηλικιωμένους)
6. Απομαγνητοφώνηση συνεντεύξεων, ταξινόμηση και επεξεργασία του πληροφοριακού υλικού, συγγραφή
του κειμένου της έκθεσης (περίπου 200 σελίδες).
7. Υποβολή της μελέτης στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με αντίγραφο στο Θέατρο “Δόρα Στράτου”, μαζί με
το συνοδευτικό υλικό (φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις, χάρτες) σε ψηφιακή μορφή.
Οι περιοχές που ερευνήθηκαν, με τους αντίστοιχους υπεύθυνους:
1. Οθος Καρπάθου Μαριγούλα Κρητσιώτη
2. Τσουκαλάδες Βοιωτίας Λαμπρινή Ράικου
3. Καστελλόριζο Δωδεκανήσων Καλλιόπη Βαρουδάκη
4. Δαμαριώνας Νάξου Αδαμαντία Αγγελή
5. Δροπηγή (Κάντσικο) Κόνιτσας Αγόρω Τσίου
6. Αμοργός Κυκλάδων Χαράλαμπος Μπακόπουλος
7. Λαγκάδια Αρκαδίας Αγγελική Νικήτα
8. Σύρος Κυκλάδων Γεώργιος Σταυρόπουλος
9. Σκουλικάδο Ζακύνθου Γεώργιος Βούτος
10. Κουρκουλοί Εύβοιας Δημήτριος Λιανοστάθης
Γενικός υπεύθυνος του προγράμματος Αλκης Ράφτης
Γραμματεία Αδαμαντία Χριστοφιλοπούλου
Κριτήρια για την επιλογή των ερευνητών-μελών των ομάδων ήταν:
α) Εμπειρία από επιτόπιες έρευνες για το χορό και τα σχετικά με αυτόν θέματα
β) Παρακολούθηση αντίστοιχων σεμιναρίων, διαλέξεων, συνεδρίων
γ) Γνώση των χορών της ευρύτερης περιοχής του χωριού, και της Ελλάδας γενικά
δ) Θεωρητικές γνώσεις από σπουδές ή από διαβάσματα
ε) Διαθέσιμος χρόνος, δεδομένου ότι όλοι έχουν μια βιοποριστική εργασία.
Το τελευταίο αποδείχτηκε σημαντικό γιατί έπρεπε να παίρνουν άδειες απουσίας από την εργασία τους,
να ρυθμίζουν ανάλογα τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις και να αφιερώνουν πολύ χρόνο στην Αθήνα
για τις συχνές συναντήσεις και για τη συγγραφή της έκθεσης.
Περιεχόμενα της κάθε έρευνας
1. Γεωγραφία. Χάρτες, διαγράμματα, γύρω περιοχές
2. Ιστορία. Σύνθεση πληθυσμού
3. Ασχολίες κατοίκων
4. Δημογραφικά στοιχεία (πριν, και μέχρι σήμερα)
5. Οικονομικά στοιχεία (πριν, και μέχρι σήμερα)
6. Παραδοσιακή ζωή. Επαγγέλματα, κύκλος του χρόνου
7. Περιστάσεις όπου χορεύουν
8. Χοροί. Διαδικασίες πριν, κατά και μετά το χορό
9. Άλλες πληροφορίες σχετικές με το χορό
10. Μουσική
11. Τραγούδια
12. Φορεσιά
13. Βιβλιογραφία για το χωριό και την περιοχή
14. Βιντεοσκοπήσεις, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες
Οι 10 μελέτες ολοκληρώθηκαν και παραδόθηκαν τον Οκτώβριο 2008.
Δημοσιοποίηση
Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνητικών ομάδων θα γίνει με διάφορους τρόπους, όπως:
– Ανακοινώσεις σε συνέδρια, και ιδιαίτερα στο ετήσιο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Ερευνα του Χορού.
– Άρθρα σε περιοδικά και τοπικές εφημερίδες
– Διαλέξεις και σεμινάρια, στο Θέατρο “Δόρα Στράτου” και αλλού
– Δημοσίευση, με τη μορφή βιβλίων ή DVD
Σε κάθε δημοσιοποίηση θα αναφέρεται εμφανώς ότι οι πληροφορίες προέρχονται από την έρευνα
την οποία χρηματοδότησε το Ίδρυμα ‘ Σταύρος Νιάρχος ‘